Te midden van het Belgische platteland herleeft een eeuwenoude traditie: het gleanen. Deze handeling, die vroeger was voorbehouden aan de armsten, maakt nu deel uit van een bredere beweging van solidariteit en de strijd tegen voedselverspilling. Toch is het belangrijk te beseffen dat, hoewel gleanen na de oogst voor sommigen een recht is, dit niet betekent dat men zonder toestemming de velden mag betreden. Achter deze solidaire daad schuilt een belangrijke regel: de toestemming van de boer is essentieel.
Een heroplevende traditie
Gleanen houdt in dat men de overgebleven gewassen opraapt na de oogst. Of het nu gaat om groenten, fruit of granen, wat er op de velden achterblijft, kan nog steeds talloze gezinnen voeden. In België is deze praktijk zelfs wettelijk vastgelegd. Al eeuwenlang stelt het gleanen de armsten of ecologische activisten in staat toegang te krijgen tot verse producten en tegelijkertijd voedselverspilling tegen te gaan.
Maar deze traditie is verre van een absoluut recht. Zonder toestemming van de boeren kan gleanen snel veranderen in een ongeoorloofde inbraak, en in sommige gevallen zelfs als diefstal of beschadiging van landbouwgrond worden beschouwd.
Het belang van de toestemming van de boer
In tegenstelling tot wat sommigen misschien denken, kan men niet zomaar een veld betreden om er te gleanen zonder toestemming. De Belgische wetgeving is duidelijk: de eigenaar van het land moet zijn goedkeuring geven voordat iemand mag gleanen. Dit is om voor de hand liggende redenen van veiligheid, respect voor de gewassen en het landbouwwerk.
Het is van cruciaal belang te onthouden dat de boer tijd, geld en moeite investeert in zijn land. Door zonder toestemming het veld te betreden, riskeert men niet alleen de vernietiging van nog bruikbare gewassen, maar kan men ook landbouwinfrastructuur beschadigen of het lokale ecosysteem verstoren.
Een oplossing tegen voedselverspilling
Desondanks is gleanen een krachtig middel in de strijd tegen voedselverspilling. Elk jaar blijven er in België tonnen landbouwproducten ongeoogst, vaak om esthetische redenen of vanwege overproductie. In dit kader kiezen veel boeren ervoor hun velden open te stellen voor gleaners.
Dit gebeurt meestal via lokale initiatieven of platforms die boeren en gleaners met elkaar in contact brengen. Deze systemen zorgen ervoor dat het gleanen gestructureerd verloopt en dat het gebeurt met respect voor de oogst en de bodem.
Een solidaire en burgerlijke daad
Wanneer het gleanen gebeurt in overeenstemming met de boeren, wordt het een prachtig gebaar van solidariteit. Gezinnen, vrijwilligers, gepensioneerden en ecologische activisten komen samen op de velden om voedsel te delen en uit te wisselen, waardoor de sociale banden worden versterkt. Deze collectieve acties versterken ook de relatie tussen consumenten en producenten, waarbij een gevoel van respect en dankbaarheid voor degenen die ons voeden wordt hersteld.
Verschillende verenigingen en burgergroepen organiseren zelfs glean-dagen in België, waarbij vrijwilligers worden uitgenodigd om, met toestemming van de boeren, de achtergelaten landbouwoverschotten te verzamelen. Deze evenementen sensibiliseren de bevolking voor het belang van het verminderen van voedselverspilling en herverdelen van verse producten aan degenen die ze het meest nodig hebben.
Een burgerlijke, maar verantwoordelijke daad
Hoewel gleanen deel uitmaakt van een verantwoorde consumptiebenadering, is het essentieel om dit op een legale en respectvolle manier te doen. Dit begint onvermijdelijk met een dialoog met de boeren, de belangrijkste betrokkenen. Hun goedkeuring is cruciaal, omdat zij hun land het beste kennen, de omstandigheden van de oogst weten in te schatten, en kunnen aangeven welke producten nog veilig geplukt kunnen worden zonder het ecosysteem te verstoren of het veld te beschadigen.
Voordat men aan dit landelijke avontuur begint, wordt aangeraden om bij de gemeente of lokale verenigingen navraag te doen over georganiseerde glean-acties. Verschillende online platforms vergemakkelijken ook de ontmoeting tussen boeren en gleaners.
